Birincisi, iç yüzey kusurları
1. İç katlama
Özellikleri: Çelik borunun iç yüzeyinde düz veya spiral, yarı spiral tırtıklı kusurlar görülür.
Nedenleri:
1) Boru kütüğü: gevşek merkez, ayrışma; ciddi büzülme deliği kalıntısı; metalik olmayan kapanımlar standardı aşıyor.
2) Boru kütüğünün eşit olmayan şekilde ısınması, sıcaklığın çok yüksek veya çok düşük olması, ısıtma süresinin çok uzun olması.
3) Delme alanı: Başlığın ciddi şekilde aşınması; delme parametrelerinin uygunsuz ayarlanması; delme silindirinin eskimesi, vb.
Muayene: Çelik borunun iç yüzeyinde iç kıvrımlara izin verilmez. Boru ucundaki iç kıvrımlar taşlanmalı veya yeniden kesilmelidir. Taşlama noktasındaki gerçek et kalınlığı, standardın gerektirdiği minimum değerden az olmamalıdır; tüm iç kıvrımın ıskartaya çıkarıldığı kabul edilir.
2. İç yara izi
Özellikleri: Çelik borunun iç yüzeyinde genellikle köklenmeyen ve kolayca soyulan izler bulunur.
Nedenleri:
1) Grafit yağlayıcıdaki safsızlıklar.
2) Kaba borunun arka ucundaki demir kulak, çelik borunun iç duvarına bastırılır, vb.
Muayene: Çelik borunun iç yüzeyinin bulunmasına izin verilmez. Boru ucu taşlanıp yeniden kesilmelidir. Taşlama derinliği, standardın gerektirdiği negatif sapmayı aşmamalıdır. Gerçek et kalınlığı, standardın gerektirdiği minimum değerden az olmamalıdır. Borunun tüm uzunluğu boyunca oluşan izler hurda olarak kabul edilir.
3. Eğilme
Özellikler: Çelik borunun iç yüzeyi düz bir çizgi veya aralıklı çivi şeklinde eğrilmiş küçük bir kabuk görünümündedir. Genellikle pürüzlü borunun başında görülür ve kolayca soyulur.
Nedenleri:
1) Delicinin ayar parametrelerinin uygun olmaması.
2) Kafaya saplanan çelik.
3) Pürüzlü boruda demir oksit tortusu birikmesi vb.
Muayene: Çelik borunun iç yüzeyinin köksüz ve kolayca soyulabilen (veya ısıl işlem sırasında yanabilen) olmasına izin verilir. Köklenmiş eğrilikler taşlanmalı veya kesilmelidir.
4. Dahili düz yol
Özellikleri: Çelik borunun iç yüzeyinde belirli genişlik ve derinlikte çizgisel çizikler mevcuttur.
Nedenleri:
1) Haddeleme sıcaklığı düşük ve çekirdek çubuğu metal sert cisimlerle sıkışmış.
2) Grafitteki safsızlıklar vb.
Denetleme:
1) Muhafaza borusu ve genel boruda, derinliği %5'i geçmeyen iç düzlükler bulunmasına izin verilir (basınçlı kaplar için maksimum derinlik 0,4 mm'dir).
İçteki düzlükler taşlanmalı ve kesilmelidir.
2) Keskin kenarlı iç düz dişler taşlanmış ve pürüzsüz olmalıdır.
5. İç kenar
Özellikleri: Çelik borunun iç yüzeyinde belirli genişlik ve derinlikte çizgisel çıkıntılar bulunmaktadır.
Nedeni: Çekirdek çubuğu aşırı derecede aşınmış ve taşlama düzgün veya çok derin değil.
Denetleme:
1) Muhafaza ve boru hattının iç kenarlarının yüksekliği duvar kalınlığının %8'ini, çapı etkilemeyecek şekilde maksimum yüksekliği ise 0,8 mm'yi geçmemelidir. Aşırı toleranslar onarılmalı ve yeniden kesilmelidir.
2) Genel boru ve boru hatlarının iç kenar yüksekliğinin duvar kalınlığının %8'ini geçmemesine izin verilir (maksimum yükseklik 0,8 mm'dir). Aşırı tolerans taşlanmalı ve yeniden kesilmelidir.
3) L2 sınıfı (yani N5) kusur tespit çelik borularda, iç kenar yüksekliği %5'i geçmemelidir (maksimum yükseklik 0,5 mm'dir). Aşırı tolerans taşlanmalı ve yeniden kesilmelidir.
4) Keskin kenarlı iç kenar pürüzsüz hale getirilmelidir.
6. İç şişkinlik
Özellikleri: Çelik borunun iç yüzeyi düzgün bir dışbükeyliğe sahip olup dış yüzeyi zarar görmez.
Sebep: Sürekli haddeleme silindirinin öğütme miktarı çok fazladır veya et ziyan olur, vb.
Muayene: İç kenarın gereksinimlerine göre muayene.
7. Çekmeceli
Özellikleri: Çelik borunun iç yüzeyinde düzenli veya düzensiz çukurlar bulunur ve dış yüzeyinde herhangi bir hasar oluşmaz.
Neden:
1) Sürekli silindir ayarının yanlış yapılması, her bir stand silindirinin silindir hızının uyuşmaması.
2) Boru kütüğünün eşit olmayan şekilde ısınması veya sıcaklığın çok düşük olması.
3) Haddeleme merkez hattının dışına çıkılması, sürekli haddeleme sonrasında çelik borunun silindire çarpması vb. (Not: Bu sebep 2003.1'de ortaya atılmış olup, prensip hala tartışılmaktadır).
Muayene: Duvar kalınlığının negatif sapmasını aşmayan ve gerçek duvar kalınlığının duvar kalınlığı gerekliliğinin minimum değerinden büyük olduğu durumlarda, çekmelere izin verilir. Standardı aşan çekmeler giderilmelidir. (Not: Çekme çatlaklarının ciddi şekilde gelişmesi çekme çatlakları olarak adlandırılır ve bu tür hasarlar titizlikle muayene edilmelidir.)
8. İç dişli (bu kusur yalnızca Assel ünitesinde meydana gelir)
Özellikler: Çelik borunun iç yüzeyinde, çoğunlukla ince cidarlı boruların iç yüzeyinde görülen ve belirgin bir pürüz hissi veren spiral izler vardır. Nedenleri:
1) Eğik haddeleme işleminin doğasında bulunan kusurlar. Bu kusur, Assel boru haddeleme makinesinin işlem parametreleri doğru ayarlanmadığında daha da belirginleşir.
2) Deformasyon dağılımı mantıksızdır ve Assel duvarındaki azalma çok büyüktür.
3) Assel haddeleme silindiri yanlış yapılandırılmıştır.
Muayene: Çelik borunun iç diş kusurunun derinliği 0,3 mm'den fazla olmamalı ve belirli bir tolerans aralığında olmalıdır.
İkincisi, dış yüzey kusurları
1. Dış katlama
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyinde spiral katmanlı kıvrımlar görülür.
Nedenleri:
1) Boru boşluğunun yüzeyinde kıvrımlar veya çatlaklar var.
2) Tüp boşluğunun deri altı gözenekleri ve deri altı kapanımları daha ciddidir.
3) Boru boşluğunun yüzeyi iyi temizlenmemiş veya kulakçıklar, hizasız yüzeyler vb. var.
4) Haddeleme işlemi sırasında çelik borunun yüzeyi kaldırılır, çizilir ve daha sonra haddeleme yoluyla çelik borunun tabanına bastırılır, dış kıvrımlar oluşturulur, vb.
Muayene: İzin verilmez: Hafif taşlama yapılabilir ve taşlama sonrası gerçek duvar kalınlığı ve dış çap, standardın gerektirdiği minimum değerden az olmamalıdır.
2. Delaminasyon
Özellikleri: Çelik borunun yüzeyinde spiral veya blok şeklinde tabakalaşma ve çatlamalar.
Nedenleri: Boru boşluğunda ciddi metalik olmayan kalıntılar, artık büzülme delikleri veya ciddi gevşeklik, vb.
Muayene: İzin verilmez.
3. Dış yara izi
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyinde yara izi.
Nedenleri:
1) Silindirin çeliğe yapışması, eskimesi, aşırı aşınması veya silindirin sürtünmesi.
2) Konveyör silindirinin yabancı maddelere yapışması veya aşırı aşınma.
Denetleme:
1) Dış yara izleri parça parça dağılmışsa öğütülmeli veya çıkarılmalıdır.
2) Dış yüzeyde çizik bulunan boru bölümünde, çizik alanı %10'u geçiyorsa, bu çizikler giderilmeli veya taşlanmalıdır.
3) Duvar kalınlığının %5'inden daha derin olan dış yara izleri zımparalanmalıdır.
4) Taşlama noktasındaki gerçek et kalınlığı ve dış çap değerleri, standardın gerektirdiği asgari değerden az olmayacaktır.
4. Çiçek lekeleri
Özellikler: Çelik borunun yüzeyinde düzensiz çukurlar bulunmaktadır.
Nedenleri:
1) Çelik boru fırında çok uzun süre kalıyor veya ısıtma süresi çok uzun oluyor, bunun sonucunda yüzey oksit tabakası çok kalınlaşıyor ve temizlenip çelik borunun yüzeyine yuvarlanmıyor.
2) Yüksek basınçlı su defosforizasyon ekipmanı düzgün çalışmıyor ve fosfor giderimi temiz olmuyor.
Denetleme:
1) Duvar kalınlığının negatif sapmasını aşmayan çukurların lokal olarak bulunmasına izin verilir.
2) Çukurların alanı, çukurlu boru kesit alanının %20'sini geçmeyecektir.
3) Tolerans dışı çukurlar taşlanabilir veya çıkarılabilir ve taşlama noktasındaki gerçek et kalınlığı ve dış çap değerleri, standardın gerektirdiği asgari değerden az olmamalıdır. 4) Şiddetli çukurlar hurdaya ayrılır.
5. Mavi çizgiler
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyinde simetrik veya asimetrik düz çizgisel haddeleme izleri bulunur.
Nedenleri:
1) Boyutlandırma makinesinin delik tipi yanlış hizalanmış veya aşırı derecede aşınmış.
2) Boyutlandırma makinesi silindirinin delik tipi tasarımı mantıksızdır.
3) Düşük sıcaklık çeliğinin haddelenmesi.
4) Silindir işleme iyi değil ve silindir kenarının pahı çok küçük.
5) Silindir düzeneği iyi değil, boşluk çok büyük, vb.
Denetleme:
1) Kasanın dış yüzeyinin mavi çizgiden en fazla 0,2 mm yüksekliğe sahip olmasına izin verilmeli, fazlalık taşlanmalıdır.
2) Yüksek basınçlı kap borularında elle keçelenmiş mavi bir çizgi bulunmasına izin verilmez. Eğer varsa, bu çizgi çıkarılmalıdır. Taşlama alanı pürüzsüz ve kenarsız olmalıdır.
3) Genel çelik boruların (yapılar, akışkanlar, hidrolik destekler vb.) mavi çizgiden en fazla 0,4 mm yüksekliğe sahip olmasına izin verilir ve fazlalık taşlanmalıdır.
4) Mavi çizginin keskin kenarı pürüzsüz hale getirilmelidir.
5) Taşlama bölgesindeki gerçek duvar kalınlığı ve dış çap değeri, standardın gerektirdiği asgari değeri aşmamalıdır.
6. Saç çizgisi
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyinde sürekli veya kesikli saç benzeri ince çizgiler bulunur.
Nedenleri:
1) Tüp boşluğunda deri altı gözenekler veya kapanımlar bulunmaktadır.
2) Boru boşluğunun yüzeyi iyice temizlenmemiş ve ince çatlaklar var.
3) Silindirin aşırı aşınması ve eskimesi.
4) Silindirin işleme hassasiyetinin zayıf olması vb.
Muayene: Çelik borunun dış yüzeyinde gözle görülür bir ince çizgiye izin verilmez. Varsa, tamamen çıkarılmalıdır. Çıkarıldıktan sonra, gerçek et kalınlığı ve dış çap değeri, standardın gerektirdiği minimum değerden az olmamalıdır.
7. Ağ benzeri çatlaklar
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyinde bantlı ve büyük aralıklı küçük balık pulu çatlakları görülür.
Nedenleri:
1) Tüp boşluğunun zararlı element içeriği çok yüksektir (arsenik gibi).
2) Delme silindiri eskimiş ve çeliğe yapışmış.
3) Kılavuz plaka çeliğe vb. yapışıyor.
Muayene: Tamamen çıkarılmalıdır. Çıkarıldıktan sonra gerçek duvar kalınlığı ve dış çap değeri, standardın gerektirdiği minimum değerden az olmamalıdır.
8. Çizikler
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyinde spiral veya doğrusal oluk kusurları vardır ve oluğun tabanı çoğu durumda görülebilir.
Nedenleri:
1) Mekanik çizikler çoğunlukla silindirler, soğutma yatakları, düzeltme ve taşımadan kaynaklanır.
2) Silindirler iyi işlenmemiş veya aşırı aşınmış veya silindir boşluklarında yabancı cisimler var.
Denetleme:
1) Çelik borunun dış yüzeyinde lokal olarak 0,5 mm'yi aşmayan çizikler bulunmalıdır ve 0,5 mm'yi aşan çizikler taşlanmalıdır. Taşlama noktasındaki gerçek et kalınlığı ve dış çap değerleri, standardın gerektirdiği asgari değerden az olmamalıdır.
2) Keskin kenarlı çizikler zımparalanarak düzeltilmelidir.
9. Çarpma
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyi içbükey ve dışbükeydir ve çelik borunun et kalınlığı zarar görmez.
Nedenleri:
1) Kaldırma sırasında çarpma.
2) Düzeltme sırasında çarpma.
3) Ebatlama makinesinden sonra silindirin çarpması vb.
Muayene: Dış çapın negatif sapmasını aşmayan ve düzgün yüzeyli çıkıntılar mevcut olabilir. Tolerans dışında ise kesilir.
10. Tümsekler
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyinde çarpışmadan dolayı oluşan düzensiz çizikler.
Nedenleri: Soğuk kuşakta ve sıcak kuşakta çeşitli çarpışmalar sonucu oluşabilir.
Denetleme:
1) Dış yüzeyde derinliği 0,4 mm'yi geçmeyen lokal çürüklere izin verilir.
2) 0,4 mm'yi aşan çıkıntılar düzeltilmeli ve taşlama noktasındaki dış çap ve et kalınlığının gerçek değerleri, standardın gerektirdiği asgari değerden az olmamalıdır.
11. İçbükey düzeltme
Özellikleri: Çelik borunun dış yüzeyi spiral içbükeydir.
Nedenleri:
1) Düzeltme makinesi silindir açısının uygun şekilde ayarlanmaması ve aşırı basınç düşürülmesi.
2) Düzeltme silindirinin aşırı aşınması vb.
Muayene: Çelik borunun dış yüzeyinde belirgin kenar ve köşeler olmadan içbükey düzeltmeler yapılmalıdır, iç yüzey çıkıntılı olmamalıdır ve dış çap tolerans gereksinimlerini karşılamalıdır. Standardı aşan içbükey düzeltmeler giderilmelidir.
12. Yuvarlanan katlamalar
Özellikleri: Çelik boru duvarı, uzunlamasına yönde yerel olarak veya tüm uzunluk boyunca dış ve iç kısımda içbükey ve dışbükey kırışıklıklar gösterir ve dış yüzey şeritler halinde içbükeydir.
Nedenleri:
1) Delik genişliği katsayısı çok küçüktür.
2) Haddeleme makinesinin uygunsuz ayarlanması, deliğin hizasız olmasına veya haddeleme merkez hattının tutarsız olmasına neden olur.
3) Sürekli haddeleme makinesinin her bir çerçevesinin basınç düşüşünün uygunsuz şekilde dağıtılması, vb.
Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı çelik borunun haddelenmesi sırasında metal, silindirler arasındaki boşluğa girer veya boru stabilitesini kaybederek boru cidarının kırışmasına neden olur.
Muayene: İzin verilmez. Kesilmesi veya hurdaya ayrılması gerekir.
13. Çekme çatlağı
Özellikleri: Çelik boruların yüzeyinde çekme ve çatlama olayı görülür, bu durum çoğunlukla ince cidarlı borularda görülür.
Nedenleri:
1) Boru kütüğünün eşit olmayan ısıtma sıcaklığı nedeniyle, deformasyona uğrayan kısım düşük sıcaklıktaki kısımda çekme haddelemesi ile oluşur. Çekme kuvveti büyük olduğunda boru çekilir ve çatlar.
2) Sürekli haddeleme makinesinin her bir çerçevesinin hızının ve silindir aralığının uygun şekilde ayarlanmaması çeliğin yırtılmasına neden olur.
3) Pürüzlü boru et kalınlığının etkisi. Delme makinesi tarafından sürekli haddehaneye sağlanan pürüzlü boru et kalınlığı küçük olduğunda, sürekli haddehanenin metal deformasyonu tasarlanan deformasyondan daha küçük olur ve bu da sürekli haddehanenin çekme kuvvetiyle haddelenmesine ve çekme kuvveti büyük olduğunda bazen yırtılmasına neden olur.
4) Tüpün kendisinde ciddi kalıntılar var.
Muayene: İzin verilmez. Kesilmesi veya hurdaya ayrılması gerekir.
Üçüncüsü, tolerans dışı boyut
1. Eşit olmayan duvar kalınlığı
Özellikler: Çelik borunun aynı kesitte et kalınlığı eşit değildir ve maksimum et kalınlığı ile minimum et kalınlığı çok farklıdır.
Nedenleri:
1) Tüpün eşit olmayan şekilde ısınması.
2) Delme makinesinin yuvarlanma hattı ayarlanmamış ve merkezleme silindiri dengesiz.
3) Baş aşınmış veya başın arka deliği eksantriktir.
4) Borunun merkezleme deliğinin düzeltilmesi.
5) Borunun eğriliği ve kesme eğimi çok büyüktür.
Muayene: Her bir tüpü ölçün ve eşit olmayan duvar kalınlığına sahip olan uç kesilmelidir.
2. Duvar kalınlığı toleransı
Özellikler: Çelik borunun et kalınlığı bir yönde toleransı aşıyor. Pozitif sapma gösterene aşırı et kalınlığı, negatif sapma gösterene ise aşırı et kalınlığı deniyor.
Nedenleri:
1) Boru boşluğunun eşit olmayan şekilde ısınması.
2) Delme makinesinin yanlış ayarlanması.
Muayene: Her bir boru ölçülmeli, uç sapması kesilmeli ve tam uzunluktaki sapma düzeltilmeli veya hurdaya çıkarılmalıdır.
3. Dış çap sapması
Özellikler: Çelik borunun dış çapı standartların üzerindedir. Pozitif sapma gösteren boruya büyük dış çap, negatif sapma gösteren boruya ise küçük dış çap denir.
Nedenleri:
1) Boyutlandırma makinesinin delik tipi çok fazla aşınmış veya yeni delik tipi tasarımı uygun değil.
2) Son haddeleme sıcaklığı dengesizdir.
Muayene: Her borunun ölçümü yapılmalı, fazlalık olan boru revize edilmeli veya hurdaya ayrılmalıdır.
4. Bükme
Özellikleri: Çelik boru uzunluk yönünde düz değildir veya çelik borunun ucundaki kıvrıma “kaz başı kıvrımı” denir.
Nedenleri:
1) Yapay ısı denetimi sırasında lokal su soğutması.
2) Düzeltme sırasında yanlış ayarlama yapılması ve düzeltme silindirinin ciddi şekilde aşınması.
3) Boyutlandırma makinesinin yanlış işlenmesi, montajı ve ayarlanması.
4) Kaldırma ve taşıma sırasında oluşan eğilmeler.
Muayene: Bükülme standart değerin üzerindeyse, ikinci kez düzeltilebilir, aksi takdirde hurdaya ayrılır. Düzleştirilemeyen "kaz başı bükülmesi" giderilmelidir.
5. Uzunluk sapması
Özellikler: Çelik borunun uzunluğu gereksinimi aştığında, aşırı pozitif sapmaya uzun uzunluk, aşırı negatif sapmaya ise kısa uzunluk denir.
Nedenleri:
1) Boru kütüğünün uzunluğu standarttan fazladır.
2) Kararsız yuvarlanma.
3) Kesme vb. sırasında kontrolün zayıf olması.
Muayene: Uzun borular kesilir veya yeniden değerlendirilir, kısa borular yeniden değerlendirilir veya hurdaya çıkarılır
Gönderim zamanı: 17 Aralık 2024